Agrega Nedir ? Asfalt Üretim Tesisinde Agreganın Önemi

Agrega; beton harç ve benzeri yapımında çimento ve suyla kullanılan kum, çakıl, kırma taş gibi taneli farklı mineral yapıya sahip inorganik malzemelere verilen isimdir.

Asfalt Üretiminde Kullanılan Asfalt Plentinin en önemli bileşenidir.

Agregaların fiziksel özellikleri:

Maksimum tane boyutu ve gradasyonu: Maksimum tane boyutu ve gradasyonu kullanacağı tabakaya göre belirlenir.

Temiz olup olmaması: Agregalar bitki atıkları, yumuşak malzemeler, kil topakları ve yabancı madde içermemelidir.

Tane şekli: Agreganın tane şekli, işlenebilirliği sıkışabilirliği ve stabiliteyi etkiler. Köşeli, kırılmış tanelerin kullanımı tercih edilir.

agrega-1

Tanelerin yüzey yapısı: Bitümlü karışımlarda yük taşıma kapasitesini etkilerler. Çok pürüzlü yüzeylere sahip agregalar kayma gerilmelerine karşı yüksek direnç gösterirler.

agrega-2

Gözeneklilik: Karışımda bitüm yüzdesini etkiler. Karışım agregalarında, agrega bitüm adezyonunu sağlamak için bir miktar gözeneklilik gerekir.

agrega-3

Sağlamlılık: Bitümlü kaplamalarda kullanılacak agregaları, kırılmaya, su ve don etkisiyle ayrışmaya karşı dayanıklı olabilirler.

Bitümle kaplanabilme: Bitümlü kaplamalarda kullanılan agregalar bitüm ile kaplandıklarında su etkisi ile soyulma göstermemelidir. Soyulma dayanımı düşük agregalar bitüme özel katkı maddeleri ilave edilerek kullanılabilir.

Asfalt yol karışımında kullanılan agrega, karışım dizaynına bağlı olarak fiziksel özelliklerine ve boyutlarına göre sınıflandırılarak seçilen sert minerallerdir. Bu mineraller kırma taş, çakıl doğal kaynaklı veya yüksek fırın cürufu gibi yapay olabilmektedir. Doğal agregalar; nehir yatakları, göl kenarları, taş ocaklarından alınan ve üzerinde kırma yıkama ve sınıflandırma dışında hiçbir işlem yapılmamış olan agregalardır. Yapay agregalar; dekoratif amaçlarla veya özellikleri belirlenerek üretimleri gerçekleştirilen veya herhangi bir sektörün yan ürünü olarak çıkabilen agregalardır.

Agregalar ağırlıklarına göre ise 3’e ayrılırlar.

Normal agregalar: Özgül ağırlıkları 2.0 ile 3,0 kg/l arasında olan agregalardır. Kum, çakıl bu agregalara örnek olabilirler.

Hafif agregalar: Özgül ağırlıkları 2,5 kg/l’nin altında olan agregalardır. Genellikle gözenekli yapıya sahip olan hafif agregaları kullanıldığı betonda ses ve ısı yalıtım özelliği kazandırmaktadır. Hafif agregaların basınç, çarpma ve aşınmaya karşı olan dayanımları düşüktür. Su emme ve boşluk oranları ise yüksektir. Bu agrega türüne örnek olarak ponza, bims, kil ve perlit örnek olarak gösterilebilir. Sabit asfalt Plenti ve Mobil Asfalt Plentinde Kullanılan en yaygın agrega çeşididir.

Ağır agregalar: Özgül ağırlığı 3.0 kg/l’nin üstünde olan agregalardır. Ağır beton elde etmek amacıyla kullanılır. Ekonomik bakımdan hem malzeme hem de işçilik açısından normal agregaya göre daha pahalı olan ağır agregalara barit, manyetit ve limonit örnek verilebilir.

Betonun katılaşmasına veya sertleşmesine zarar verdiği, dayanımı veya kompasitesini azalttığı, korozyona karşı korunmasını tehlikeye düşürdüğü için ince ve yıkanabilir maddeler, organik kökenli maddeler ve hafif maddeler agregalara zarar vermektedir. Bu yüzden agregalar sağlam olmalı, aşınmamalı, suyun etkisiyle yumuşayıp dağılmamalıdır. Ayrıca agrega tanelerinin biçimi ve dokusu iyi olmalı, büyüklük bakımından amaca ve standartlara uygun olmalıdır.