Asfalt Geri Dönüşüm

Çok iyi yapılan bir yol dahi çevre koşulları nedeniyle belirli bir süre içerisinde bozulmaya başlar. Asfaltta zaman içerisinde enine çatlaklar, boyuna çatlaklar, kenar çatlaklar ve blok çatlakları oluşmaktadır. Bunların oluşum nedenleri; çevre ve iklim şartlarında donma etkisi, nem değişiklikleri, kaplamanın aşırı trafik yükleri altında yorulması, şişme ve büzülme etkisi dolgularda yetersiz drenaj nedeniyle oturma gibi durumlar söz konusudur. Asfaltta tekerlek izi oluşumu da yol sorunlarını beraberinde getirir. Tekerlek izi oluşumuna neden olan başlıca faktörler; aşırı yükler, uzun süreli veya durağan yükler, aşırı yük tekrarı, uygun olmayan malzeme kullanımı, tasarım ve yapım hataları olarak sıralanabilir. Yolun enine düzgünlüğünün bozulmasına neden olan tekerlek izi oluşumu, konfor ve güvenlik açısından büyük bir sorun oluşturmaktadır. Su ve trafik etkisi ile soyulma, yetersiz asfalt yüzdesi, uygun olmayan ekipman kullanımı ile asfaltın sökülme ve soyulmasına neden olmaktadır.

Geri kazanım genellikle belli bir işlemden sonra, öngörülen ilk işlevini yerine getirmiş olan malzemenin yeniden kullanılmasıdır. Asfalt kaplamaların geri kazanım işlemi yaygın olarak kullanılan ve sıcak karışım asfalt üretiminde önemli bir seçenek haline gelmiş olan bir işlemdir. Asfaltın yeniden kullanımından kaynaklanan ekonomik avantaj, mevcut kullanılabilen agrega kaynaklarının tükenmesi ve artan üretim maliyetlerinden dolayı geri kazanım işlemlerine gittikçe artan bir ilgi söz konusudur. Asfalt kullanımı ile kaplama geri kazanımı, açık ve gerçekçi şekilde karşılayan bir yöntem olup, özellikle enerji ve malzeme kullanımı açısından ekonomiktir.

Dünyada asfaltta geri dönüşüm çalışmaları 1970’li yıllarda petrol krizinin patlak verdiği dönemlerde ilk kez gündeme taşındı. Türkiye’de 1980’li yıllardan bu yana uygulanmaya çalışılan asfaltta geri dönüşüme yönelik çalışmalar 2000’li yıllara gelindiğinde hız kazandı. Avrupa’da geri kazanım çalışmalarının erken başlama nedenlerine örnek olarak birçok ülkede doğal taşın olmaması ve taşocağı açmanın Türkiye’deki kadar kolay olmaması örnek verebilir.

Soğuk düzeltme, sıcak geri dönüşüm, sıcak yerinde geri dönüşüm, soğuk yerinde geri dönüşüm ve tam derinlikten geri kazanma asfalt geri dönüşüm yöntemlerindendir.

Soğuk düzeltme, çalışma sahasından kaldırılarak kamyonlara yüklenen geri kazanılmış asfalt kaplama ile pervaneli döner silindir soğuk düzeltme makinesi ile yapılır.

En iyi ve verimli yöntem olan sıcak geri dönüşüm, asfaltta meydana gelen bozulmaların tamamını düzeltmektedir. Sıcak geri dönüşümün avantajı; önemli bir yapısal sağlamlığının olması, çoğu yüzey kusurlarına, deformasyonlara ve çatlamalara karsı dirençli olmasıdır. Sıcak geri dönüşümde batch tipi (Sabit) ve continuous(Sürekli) tipi asfalt plenti kullanılarak dönüşüm sağlanmaktadır.

Yerinde sıcak geri dönüşüm ise kazıma makinesi yoldaki bozulmuş kaplamayı kazıyarak söker ve kendisini takip eden mobil asfalt plentine aktarır. Özellikle yama uygulamalarında oldukça iyi sonuçlar vermektedir.

Yerinde soğuk geri dönüşüm var olan kaplama malzemesi sıcaklık uygulamadan yeniden kullanılır. Herhangi bir geri dönüşüm katkısı kullanımının dışında genellikle hiçbir malzeme taşınması gerekmez ve bu yüzden nakliye maliyeti oldukça düşüktür.

Tam derinlikten geri kazanma yönteminde asfalt kaplama tabakasının tamamı önceden belirlenmiş kalınlıkta temel, alt temel veya doğal zemin birlikte sökülmekte, stabilizasyon malzemesi eklenmekte, karıştırılmakta ve sıkıştırılmaktadır. Soğuk geri dönüşümden en önemli farkı; kaplama yüzeyindeki bozulmaların yolun en üst tabakasında kalmayıp temel seviyelerine kadar inmesi durumunda uygulanmasıdır.